Το πρώτο και μοναδικό εμβόλιο στην Ευρώπη έναντι της λεϊσμανίωσης του σκύλου (πιο γνωστής ως Καλα-αζάρ), μιας εξαιρετικά διαδεδομένης και στη χώρα μας νόσου, είναι διαθέσιμο εδώ και περίπου τρεις μήνες (από τις 16/01/2012) στην Ελλάδα και οι Έλληνες ιδιοκτήτες σκύλων μπορούν να απευθυνθούν στον κτηνίατρό τους για να εμβολιάσουν τους σκύλους τους. Το εμβόλιο προφυλάσσει τους τετράποδους φίλους του ανθρώπου από μια δυνητικά θανατηφόρο νόσο, για την οποία μέχρι σήμερα δεν υπάρχει πλήρης θεραπεία, καθώς τα υπάρχοντα θεραπευτικά μέσα μπορούν να ελέγξουν τα συμπτώματα, αλλά δεν θεραπεύουν πλήρως την ασθένεια.

Η επίσημη κυκλοφορία του νέου εμβολίου -CaniLeish®- στη χώρα μας ανακοινώθηκε στις 15/1/2012 στο πλαίσιο επιστημονικής Ημερίδας που πραγματοποιήθηκε στο Συνεδριακό Χώρο του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Κατά τη διάρκεια της Ημερίδας οι Έλληνες Κτηνίατροι (πανεπιστημιακοί και ελεύθεροι επαγγελματίες) ενημερώθηκαν λεπτομερώς σχετικά με το νέο εμβόλιο, τόσο από ξένους ομιλητές, οι οποίοι έχουν άμεση σχέση με την ανάπτυξη του εμβολίου, όσο και από εκπροσώπους του ελληνικού τμήματος της Γαλλικής εταιρίας κτηνιατρικών φαρμάκων που το ανακάλυψε. Ο κ. David McGahie (Ντέιβιντ Μαγκάχι), Κτηνίατρος και Διευθυντής του Ιατρικού Τμήματος της Virbac μίλησε για την ανάπτυξη, την εξέλιξη και την αποτελεσματικότητα του εμβολίου CaniLeish®. Ο κ. Paolo Bianciardi (Πάολο Μπιαντσιάρντι), Κτηνίατρος, Διπλωματούχος του Ευρωπαϊκού Κολλεγίου Παρασιτολογίας αναφέρθηκε στον απαραίτητο προεμβολιακό έλεγχο, ο οποίος πρέπει να γίνεται από τον κτηνίατρο. Η κ. Σοφία Λουκέρη, Κτηνίατρος και Διευθύντρια του Τεχνικού Τμήματος της Virbac Hellas, ενημέρωσε τους Έλληνες κτηνιάτρους για την ασφάλεια και τη χρήση του εμβολίου στην καθημερινή κλινική πράξη, καθώς και για όλα όσα θα πρέπει να γνωρίζουν σχετικά με την κυκλοφορία του στην Ελλάδα.

Η λεϊσμανίωση του σκύλου είναι μια θανατηφόρος νόσος που προκαλείται λόγω της μόλυνσης από τα παράσιτα Leishmania (Λεϊσμάνια). Μπορεί να προσβάλλει διάφορα σπονδυλωτά είδη ζώων, κυρίως όμως τους σκύλους, ενώ μπορεί να προσβληθεί και ο άνθρωπος. Αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά κτηνιατρικά προβλήματα (και για τη χώρα μας), αλλά και ζήτημα δημόσιας υγείας σε περίπτωση που μεταδίδεται στον άνθρωπο (κυρίως σε γεωγραφικές περιοχές όπως η Βραζιλία και η Ασία). Παρ’ ότι η λεϊσμανίωση είναι ζωανθρωπονόσος, στις χώρες της λεκάνης της Μεσογείου δεν υπάρχει ιδιαίτερος λόγος ανησυχίας για τον άνθρωπο.

Οι περιοχές που οριοθετούν τη λεκάνη της Μεσογείου αποτελούν χώρες υψηλού κινδύνου για τους σκύλους. Μόνο στη νότια Ευρώπη έχουν προσβληθεί από τη λεϊσμανίωση περίπου 2,5 εκατομμύρια σκύλοι, ενώ περισσότερο από τα 2/3 των σκύλων έχουν έρθει σε επαφή με το παράσιτο Leishmania. Σταδιακά η νόσος επεκτείνεται και στη βόρεια Ευρώπη, εξ’ αιτίας των κλιματολογικών αλλαγών αλλά και της αύξησης του αριθμού των ανθρώπων που ταξιδεύουν με τους σκύλους τους.

Το παράσιτο Leishmania μεταδίδεται με τα τσιμπήματα από μολυσμένες σκνίπες, οι οποίες είναι ευρέως διαδεδομένες στη νότιο Ευρώπη και συχνά αναφέρονται λανθασμένα ως κουνούπια. Ο σκύλος είναι η κύρια δεξαμενή (φορέας) για το παράσιτο στην Ευρώπη, όμως, η λεϊσμανίωση μπορεί να μεταδοθεί και από άλλα είδη σπονδυλωτών ζώων (μέσω μολυσμένης σκνίπας), στα οποία συγκαταλέγεται και ο άνθρωπος.

Τα συμπτώματα της νόσου στους σκύλους που έχουν μολυνθεί είναι ιδιαίτερα επίπονα και περιλαμβάνουν: πυρετό, απώλεια τριχώματος (ειδικότερα γύρω από τα μάτια), απώλεια βάρους, δερματικές αλλοιώσεις, προβλήματα με τα νύχια κ.α. Τα εσωτερικά όργανα ενδέχεται, επίσης, να προσβληθούν και σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να προκληθεί αναιμία, αρθρίτιδα και σοβαρή νεφρική ανεπάρκεια.

Οι σκύλοι που έχουν μολυνθεί από το παράσιτο Leishmania μπορεί είτε να νοσήσουν, είτε να παραμείνουν μολυσμένοι χωρίς συμπτώματα, ενώ ορισμένοι ενδέχεται να εξαλείψουν το παράσιτο. Ωστόσο, οι μολυσμένοι σκύλοι που δεν εμφανίζουν συμπτώματα μεταδίδουν τη νόσο σε άλλους σκύλους (με τη μεσολάβηση της σκνίπας).

Ύστερα από 20 χρόνια έρευνας, από διακεκριμένους επιστήμονες δημιουργήθηκε το πρώτο εμβόλιο στην Ευρώπη έναντι της λεϊσμανίωσης του σκύλου (Καλα-αζάρ), προσφέροντας στους τετράποδους φίλους του ανθρώπου ένα νέο επίπεδο προστασίας και πρόληψης. Πρόκειται για το CaniLeish, της γαλλικής εταιρίας κτηνιατρικών φαρμάκων Virbac το οποίο έχει πάρει έγκριση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Φαρμάκων (EMEA) από τις 14 Μαρτίου 2011, μέχρι σήμερα έχει κυκλοφορήσει σε Πορτογαλία και Γαλλία και πλέον έχει έρθει και στην Ελλάδα.

Σύμφωνα με τον Δρ. Ηλία Παπαδόπουλο, αναπληρωτή καθηγητή Παρασιτολογίας και Παρασιτικών Νοσημάτων στην Κτηνιατρική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και διπλωματούχο του Ευρωπαϊκού Κολεγίου Κτηνιατρικής Παρασιτολογίας, ο οποίος έχει συμμετάσχει σε έρευνες για τη Λεϊσμάνια: «Οι ερευνητικές μελέτες του εμβολίου που οδήγησαν στην απόκτηση της Ευρωπαϊκής Έγκρισής του είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικές και φαίνεται ότι οι κτηνίατροι και οι ιδιοκτήτες σκύλων, έχουν πλέον στα χέρια τους ένα αρκετά ισχυρό όπλο καταπολέμησης του παρασίτου. Απαιτείται, βέβαια, χρόνος για να διαπιστώσουμε τη δυναμική του νέου εμβολίου στην κλινική πράξη, ωστόσο η χρήση του -ειδικά σε μια εξαιρετικά ενδημική χώρα όπως η Ελλάδα- θα μας διευκολύνει να επιβεβαιώσουμε τα οφέλη του εμβολιασμού, όπως έχει γίνει στο παρελθόν και με άλλα σημαντικά νοσήματα (π.χ. λύσσα). Επίσης, είναι σημαντικό το ότι το νέο εμβόλιο έχει ελεγχθεί για χρήση στην κλινική πράξη ακόμα και με μελέτες μίμησης φυσικών συνθηκών (φάση III)”.

Το νέο εμβόλιο μπορεί να χορηγηθεί από την ηλικία των έξι μηνών σε όλες τις φυλές σκύλων. Το αρχικό εμβολιακό σχήμα περιλαμβάνει τρεις ενέσεις (δόσεις) σε μεσοδιαστήματα τριών εβδομάδων και παρέχει μακροχρόνια εσωτερική άμυνα ενάντια στα συμπτώματα της νόσου. Μόνο ένας ετήσιος επανεμβολιασμός είναι απαραίτητος, ώστε να διατηρείται η άμυνα του ανοσοποιητικού συστήματος του σκύλου. Το εμβόλιο είναι ασφαλές για το σκύλο χάρη στη νέα τεχνολογία που διαθέτει. Περιέχει μόνο πρωτεΐνες του παρασίτου και όχι ολόκληρο το παράσιτο και επομένως ο σκύλος δεν μπορεί να νοσήσει λόγω του εμβολιασμού. Πριν από τον εμβολιασμό πρέπει να γίνει αιματολογική εξέταση, έτσι ώστε να ελεγχθεί αν ο σκύλος είναι αρνητικός στο παράσιτο, δηλαδή αν δεν έχει ήδη προσβληθεί από τη νόσο.

Η λεϊσμανίωση του σκύλου αποτελεί σημαντική απειλή για όλες τις φυλές των σκύλων, αλλά μερικές -όπως Boxer, Cocker Spaniel, Rottweiler και German Shepherd- είναι πιο ευάλωτες, καθώς εμφανίζονται περισσότερο επιρρεπείς ως προς την ανάπτυξη συμπτωματικής νόσου. Τόσο οι αρσενικοί όσο και οι θηλυκοί σκύλοι έχουν ίδιες πιθανότητες να προσβληθούν από τη λεϊσμανίωση.

Ο κίνδυνος μόλυνσης εξαρτάται από τις δραστηριότητες του σκύλου και τον επακόλουθο κίνδυνο έκθεσης σε τσιμπήματα μολυσμένης σκνίπας. Μεγαλύτερο κίνδυνο διατρέχουν οι σκύλοι που παραμένουν για πολλές ώρες σε εξωτερικούς χώρους με βλάστηση (πχ. κήπους, πάρκα, αγρούς κλπ), ειδικά κατά τις χρονικές περιόδους που οι σκνίπες είναι περισσότερο δραστήριες (σούρουπο και ξημέρωμα).

Μέχρι σήμερα, τα φαρμακευτικά προληπτικά μέτρα έναντι του Καλα-αζάρ περιορίζονταν στην ελαχιστοποίηση της φυσικής επαφής του σκύλου με τις σκνίπες με τη χρήση εντομοαπωθητικών (sprays, spot-ons, αμπούλες, περιλαίμια, κλπ). Παρά την εκτεταμένη χρήση τους όμως, το Καλα-αζάρ παραμένει μια σημαντική απειλή για την Ευρώπη. Δεδομένου μάλιστα ότι η Ελλάδα συγκαταλέγεται ανάμεσα στις ιδιαίτερα ενδημικές χώρες, οι ιδιοκτήτες σκύλων θα πρέπει να ενημερώνονται τακτικά από τον κτηνίατρό τους σχετικά με τις νέες εξελίξεις που αφορούν στη λεϊσμανίωση του σκύλου.