Ζούμε, αγαπάμε, φροντίζουμε τα κατοικίδιά μας
Σκέφτεται και γράφει ο Γεώργιος Χαρίτος, Ειδικός Παιδίατρος – υπ. Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας,
Μέλος της Ευρωπαϊκής Πνευμονολογικής Εταιρείας.

Μια φορά κι έναν καιρό, στα παλιά τα χρόνια, η παρουσία σκύλου «γεννούσε» δυσφορία στον παιδίατρο που επισκέπτονταν στο σπίτι το νέο μέλος της οικογένειας. «Ο σκύλος πρέπει να φύγει από εδώ μέσα», τόνιζε με έμφαση. Το ίδιο συνέβαινε και με τους φίλους της οικογένειας. Η απόφαση των γονέων να μεγαλώσουν το μωρό τους, κρατώντας παράλληλα το αγαπημένο τους κατοικίδιο εντός σπιτιού, προκαλούσε σχόλια και «καλοπροαίρετη» κριτική. Σε τούτο συναινούσαν και οι συγγενείς μεγαλύτερης ηλικίας (παππούς – γιαγιά – θείες), μολονότι οι ίδιοι σαν παιδιά είχαν μεγαλώσει σε ένα συνήθως μη αστικό περιβάλλον, παίζοντας μέσα σε χώματα και με οικόσιτα ζώα της αυλής ή του χωριού (σκύλος, γάτα, κότα, γαιδουράκι κ.α). Αποτέλεσμα όλης αυτής της πίεσης και της στοχοποίησης ήταν ο δύσμοιρος σκύλος, που ενδεχομένως για χρόνια συντρόφευε την οικογένεια, να απομακρυνθεί. Ιστορίες των παρελθόντων ετών θα μου πείτε… Και εγώ θα σας διαβεβαιώσω ότι, έστω και σε μικρότερο βαθμό, τα ίδια προβλήματα συναντούμε σε πολλές περιπτώσεις και σήμερα. Ο παιδίατρος συνεχίζει εν πολλοίς να επιθυμεί την απομάκρυνση του σκύλου ή την «μόνιμη εξορία» του στο μπαλκόνι.
Υπάρχει, όμως, λογική σε αυτό; Η απάντηση είναι ΟΧΙ.
Κάθε νέα μελέτη που βλέπει το φως της δημοσιοποίησης αποδεικνύει με εμφατικό τρόπο το ακριβώς αντίθετο:
Το παιδί που μεγαλώνει με σκύλο αρρωσταίνει λιγότερο!

Οι αποδείξεις καταφθάνουν από παντού…
Η σημαντικότερη μελέτη από όλες είναι αυτή που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Pediatrics της Αμερικάνικης Παιδιατρικής Εταιρείας τον Ιούλιο του 2012 από ομάδα Φινλανδών παιδιάτρων – πνευμονολόγων.
Σε μια ομάδα 397 παιδιών που παρακολούθησαν στενά από την εγκυμοσύνη μέχρι το τέλος του πρώτου χρόνου ζωής, χρησιμοποιήθηκαν ημερολόγια και ερωτηματολόγια σε εβδομαδιαία βάση ώστε να καταγραφούν οι επαφές των βρεφών με σκύλο και η συχνότητα αναπνευστικών λοιμώξεων και συμπτωμάτων. Όλα τα παιδιά ήταν γεννημένα στην Φινλανδία μεταξύ 2002 και 2005.
Έπειτα από στατιστική επεξεργασία, διαπιστώθηκε ότι τα παιδιά που είχαν σκύλο στο σπίτι τους ήταν πιο υγιή, δηλαδή είχαν σημαντικά λιγότερες αναπνευστικές ιώσεις και συμπτώματα σε σύγκριση με τα παιδιά που δεν είχαν καθόλου επαφή με σκύλο.

Επιπρόσθετα, τα παιδιά που είχαν επαφές με σκύλο στο σπίτι τους είχαν σημαντικά λιγότερο συχνά μέση ωτίτιδα και έτειναν να λαμβάνουν λιγότερα αντιβιοτικά, σε σύγκριση με παιδιά χωρίς τέτοιες επαφές.
Σε κάποιους αυτό μπορεί να φαίνεται ως «παράδοξο», στην πραγματικότητα όμως δεν είναι καθόλου! Εξηγείται πλήρως βάσει της «θεωρίας της υγιεινής» , σύμφωνα με την οποία τα λίγα αλλεργιογόνα (ή και παθογόνα) που ο σκύλος κουβαλά στο σπίτι οδηγούν στην πρωιμότερη ωρίμανση του ανοσοποιητικού του μωρού μας, επομένως το θωρακίζουν στην μετέπειτα ζωή του από μια σειρά από ασθένειες.
Αυτό μπορεί να στοιχειοθετηθεί και με την ανάποδη παρατήρηση: Παιδάκια δηλαδή τα οποία μεγαλώνουν εντελώς αποστειρωμένα, μέσα σε υπερπροστατευτικά περιβάλλοντα, μπορεί να αρρωσταίνουν συνεχώς όταν έρθει η ώρα να εκτεθούν σε μη αποστειρωμένους χώρους (παιδικός σταθμός, σχολείο).
Συνεχίζοντας επάνω στον τομέα εξειδίκευσης μας, δεν μπορούμε να παραλείψουμε την πρόσφατη έρευνα του 2015 από το Πανεπιστήμιο Καρολίνσκα της Σουηδίας, δημοσιευμένη στο έγκυρο JAMA PEDIATRICS. Μια έρευνα που ταρακούνησε, αποδεικνύοντας το αντίθετο από αυτό που πολλοί μέχρι εχθές πίστευαν: Η συνύπαρξη με σκύλο, μειώνει κατά πολύ στα παιδιά τον κίνδυνο εμφάνισης παιδικού άσθματος!

Για να το δούμε στην πράξη:
Οι επιστήμονες ανέλυσαν δεδομένα για 376.638 παιδιά προσχολικής ηλικίας (εκ των οποίων τα 53.460 ήσαν εκτεθειμένα σε σκύλους και τα 1.729 σε άλλα ζώα), καθώς και για 276.300 παιδιά σχολικής ηλικίας (από τα οποία τα 22.629 είχαν κατοικίδιους σκύλους στην οικογένειά τους και τα 958 είχαν άλλα ζώα). Μιλούμε δηλαδή για έναν ΤΕΡΑΣΤΙΟ αριθμό παιδιών που πήραν μέρος στην έρευνα, το οποίο κάνει τα αποτελέσματα εξαιρετικά αξιόπιστα. To 5% των παιδιών προσχολικής ηλικίας και το 4,2% των παιδιών σχολικής ηλικίας είχαν εμφανίσει άσθμα.
Η μελέτη έδειξε ότι η συνύπαρξη με σκύλους κατά το πρώτο έτος της ζωής ενός παιδιού σχετίζεται με μία μέση μείωση κατά 13% έως 15% του κινδύνου για εμφάνιση άσθματος στην έναρξη της σχολικής ηλικίας (έξι ετών).

Τα λίγα αλλεργιογόνα (ή και παθογόνα) που ο σκύλος κουβαλά στο σπίτι οδηγούν στην πρωιμότερη ωρίμανση του ανοσοποιητικού του μωρού μας, επομένως το θωρακίζουν στην μετέπειτα ζωή του από μια σειρά από ασθένειες.

Η έκθεση σε άλλα ζώα (κτηνοτροφίας κ.α.) σχετιζόταν με μια μέση μείωση της εμφάνισης άσθματος κατά 31% στην προσχολική και κατά 52% στη σχολική ηλικία. Η μείωση του κινδύνου ήταν άσχετη από το αν οι γονείς είχαν άσθμα ή αν το παιδί ήταν πρωτότοκο.
Οι Σουηδοί ερευνητές δήλωσαν ότι δεν είναι ξεκάθαρο ποιος βιολογικός μηχανισμός εξηγεί τη συσχέτιση της έκθεσης στα ζώα με τον μειωμένο κίνδυνο άσθματος. Όπως είπε πάντως η επικεφαλής της έρευνας, Καθηγήτρια Φαλ , «σε ένα σπίτι με παιδί και σκύλο, είναι σχεδόν αδύνατο να κρατήσει κανείς τα πάντα καθαρά και ίσως αυτό να είναι καλό πράγμα για την μελλοντική υγεία του μωρού».
Η εξαίρεση επιβεβαιώνει απλά τον κανόνα
Το δικό μας σχόλιο: Ναι, όλα τα ανωτέρω ισχύουν. Βάζουμε έναν και μόνο αστερίσκο, μια και μόνη εξαίρεση. Υπάρχει ένας μικρός πληθυσμός παιδιών που είναι αλλεργικός στο τρίχωμα του σκύλου. Αυτά τα παιδιά είναι τα μόνα που η συνύπαρξη τους με τον σκύλο της οικογένειας, δεν θα τα βοηθήσει. Αυτά τα παιδιά, όμως, είναι πάρα πολύ λίγα ! Είναι λοιπόν εντελώς λανθασμένη η τακτική υπό τον φόβο ότι το παιδί μας μπορεί να είναι αλλεργικό στον σκύλο, να διώξουμε ευθύς εξαρχής τον σκύλο από την οικογένεια. Διότι, πολύ απλά, 99 στις 100 περιπτώσεις, θα κάνουμε λάθος!
Έως τότε τί πρέπει να κάνω;
Χρυσός κανόνας της Παιδιατρικής είναι πάντοτε η πρόληψη. Με απλά λόγια:

• Κρατούμε τον σκύλο της οικογένειας.
• Φροντίζουμε την προσωπική του υγεία. Βουρτσίζουμε επιμελώς το τρίχωμα του, διατηρούμε την καθαριότητά του, τον εμβολιάζουμε με τον τρόπο που πρέπει.
• Αποφεύγουμε την επί μακρώ παραμονή του σκύλου στο παιδικό δωμάτιο για τον πρώτο χρόνο ζωής του παιδιού μας.
• Σκουπίζουμε τακτικά με την ηλεκτρική μας σκούπα το πάτωμα, τα χαλιά μας, αλλά και τις επιφάνειες στις οποίες περνά πολλές ώρες ο σκύλος μας (πχ. καναπές).
• Δεν επιτρέπουμε στο μωρό μας, που έχει την συνήθεια να τα βάζει όλα στο στόμα, να έρχεται σε επαφή με τα προσωπικά αντικείμενα του σκύλου μας (πλαστικά κόκκαλα, μπάλες παιχνιδιού κτλ).
• Φροντίζουμε για την σωστή καθαριότητα των δικών μας χεριών, πριν αγγίξουμε το μωρό μας, ιδιώς εάν έχει προηγηθεί επαφή με τον σκύλο (βούρτσισμα, απομάκρυνση των ακαθαρσιών του κτλ).

Όλα τα ανωτέρω συνιστούν μια σειρά από αυτονόητα μέτρα τα οποία είναι εύκολο να ακολουθήσουμε. Κατά τον τρόπο αυτό, θα εξασφαλίσουμε την αρμονική μας συνύπαρξη κάτω από την ίδια στέγη, χωρίς απρόοπτα. Κλείνοντας, επιτρέψτε μου να σας δώσω ένα τελευταίο μήνυμα:
Μην επιτρέψτε στον φόβο και στα λόγια του κόσμου να στερήσουν από το παιδί σας έναν μοναδικό φίλο ο οποίος θα του διδάξει την αγάπη, την υπευθυνότητα και θα τον συντροφέψει στο παιχνίδι για πολλά πολλά χρόνια.
Ο μύθος κατέρρευσε:
Η θέση του σκύλου στη σύγχρονη οικογένεια είναι δίπλα στα παιδιά μας και όχι μακριά από αυτά!

Και πώς εγώ θα ξέρω ότι το παιδί μου δεν είναι αλλεργικό;
Αυτό δεν είναι εμφανές από την γέννηση και πολλές φορές δεν μπορεί να προβλεφθεί ούτε από το οικογενειακό ιστορικό της οικογένειας. Η πληροφορία θα προκύψει μόνο μέσα από την προσεκτική παρατήρηση σε βάθος χρόνου, σε συνεργασία με τον γιατρό μας. Αρκεί αυτός να μην είναι προκατειλημμένος, βέβαια, και να μην ψάχνει την πρώτη ευκαιρία για να «ξεφορτωθεί» τον σκύλο μας. Χρήσιμα στοιχεία μπορούμε να αποκομίσουμε και από την διενέργεια στοχευμένων αλλεργικών δερματικών τεστ στο παιδί μας. Και αυτά όμως δεν δίνουν απολύτως αξιόπιστα αποτελέσματα, ιδίως σε πολύ μικρά παιδιά (< 2 ετών).